Czarnuszka, przyprawa i lekarstwo na wagę złota – właściwości, zastosowanie, przepisy

  Czarnuszkę stosowano w celach leczniczych już w starożytności, a wzmianki na jej temat odnajdziemy w egipskich zwojach papirusowych, Biblii czy Koranie. Ze względu na ogromny potencjał zdrowotny, jaki drzemie w tych niepozornych ziarenkach, po dziś dzień określana jest mianem „Złota Faraonów”. Podobno Tutanchamon był tak zagorzałym zwolennikiem czarnuszki, że nie pozwalał służącym przebywać w swym otoczeniu bez buteleczki z olejem z jej nasion. Mało tego, spory zapas tego drogocennego oleju znaleziono nawet w jego grobowcu… no cóż, „przezorny, zawsze zabezpieczony” 🙂 . Islamski prorok Mahomet nazwał czarnuszkę „lekarstwem na wszystkie choroby, z wyjątkiem śmierci”, co świadczy o ogromnej mocy, jaką przypisywano tej roślinie. Do chwili obecnej w krajach muzułmańskich nasiona z czarnuszki (oraz wytłaczany z nich olej) uważane są za jeden z kluczowych środków leczniczych określany mianem „ziaren błogosławieństwa”.   Dzisiejsze badania naukowe (ponad 700!) potwierdzają, jak duża moc tkwi w czarnuszce. Jej nasiona wykazują silne działanie przeciwzapalne, antynowotworowe, antybakteryjne i przeciwalergiczne. Podnoszą odporność organizmu i wspomagają leczenie takich chorób jak: cukrzyca, choroby układu krążenia, oddechowego, alergie, a nawet nowotwory. W celach terapeutycznych można ją stosować zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie, ponieważ olej z jej nasion świetnie działa na wszelkiego rodzaju problemy skórne. Warto się z nią zaprzyjaźnić i wprowadzić do codziennej diety, ze względu na jej szerokie spektrum działania. To panaceum na większość współczesnych chorób!  

 

Co się kryje w nasionach czarnuszki?

Czarnuszka siewna (Nigella sativa L.), zwana również potocznie czarnym kminkiem, to jednoroczna roślina z rodziny jaskrowatych wywodząca się z Bliskiego Wschodu. Osiąga wysokość ok. 50 cm i charakteryzuje się kwiatami o białym lub błękitnym zabarwieniu, które po przekwitnięciu tworzą mieszki (podobnie jak nasz mak) wypełnione drobnymi, czarnymi jak węgiel nasionkami. To właśnie one kryją w sobie tak niezwykły potencjał leczniczy. Nasiona czarnuszki zawierają w swym składzie cenne nienasycone kwasy tłuszczowe (głównie kwas linolowy, oleinowy i eikozadienowy), olejki eteryczne (ok 1%, najważniejszym związkiem czynnym jest tutaj tymochinon), saponiny, garbniki, substancje gorzkie (nigellina) i alkaloidy. Są bogatym źródłem witamin (A, E, F, z grupy B) i soli mineralnych (żelazo, wapń, potas, cynk, magnez, selen, sód).  

Właściwości zdrowotne czarnuszki

 

Zastosowanie wewnętrzne:

• Wzmacnia odporność, polecana przy osłabieniu i częstych infekcjach
• Wygasza stany zapalne w organizmie
• Wykazuje działanie antynowotworowe – między innymi dzięki składnikowi aktywnemu o nazwie tymochinon, który jest odpowiedzialny również za działanie przeciwzapalne, przeciwutleniające i antybakteryjne
• Ma właściwości przeciwpasożytnicze (zwalcza tasiemca, owsiki i inne pasożyty)
• Działa antybakteryjnie, antygrzybicznie  i przeciwwirusowo, hamuje rozwój grzybów Candida
• Wykazuje działanie przeciwcukrzycowe – reguluje poziom glukozy we krwi, działa ochronnie na trzustkę
• Łagodzi objawy alergii i astmy
• Wspomaga leczenie infekcji górnych dróg oddechowych
• Odtruwa z toksyn i stymuluje regenerację wątroby oraz nerek
• Działa ochronnie na żołądek, poprawia trawienie, przeciwdziała powstawaniu wrzodów
• Zapobiega zakrzepom, obniża ciśnienie krwi
• Działa przeciwmiażdżycowo obniżając poziom homocysteiny
• W leczeniu anemii – zwiększa poziom hemoglobiny i erytrocytów we krwi
• Glikozyd melantyny obecny w nasionach wykazuje działanie przeciwbólowe
• Pozytywnie wpływa na układ nerwowy, polepsza samopoczucie i sprawność umysłową, działa antydepresyjnie
• Chroni przez negatywnymi skutkami promieniowania (np. w radioterapii)
• Łagodzi objawy chorób autoimmunologicznych
• Reguluje krwawienie miesiączkowe, wspomaga laktację

 

Zastosowanie zewnętrzne:

Olej z czarnuszki to także niezawodny, naturalny kosmetyk. Można go stosować w pielęgnacji skóry, włosów i paznokci. Przede wszystkim znany jest ze swych właściwości przeciwzapalnych i przeciwłupieżowych. Z powodzeniem wykorzystywany jest w leczeniu trądziku, łuszczycy, zmian grzybicznych, atopowego zapalenia skóry, ponadto chroni przed poparzeniem słonecznym i ułatwia gojenie się ran. Dzięki zawartości cennych kwasów tłuszczowych nawilża i regeneruje skórę, spłyca zmarszczki, zmniejsza blizny i rozjaśnia przebarwienia. Wcierany 2-3 razy dziennie w płytkę paznokci, wzmacnia je i stymuluje ich wzrost (polecany jest również w przypadku grzybicy paznokci). Olej z czarnuszki regularnie stosowany na włosy i skórę głowy odżywia cebulki włosowe, hamuje ich wypadanie, zwalcza łupież, świąd i podrażnienia. Oprócz oleju, na włosy można również zastosować płukankę ze zmielonych nasion czarnuszki.

 

Przeciwwskazania, czyli kto powinien uważać na czarnuszkę?

 

• Nie zaleca się jej kobietom w ciąży (czarnuszka łagodzi skurcze mięśni gładkich, więc może mieć wpływ na skurcze macicy).
• Nie podajemy czarnuszki dzieciom poniżej 1 roku życia.
• Ze względu na obecność w swoim składzie saponiny o nazwie melantyna, przyjmowana w bardzo dużych ilościach może wykazywać działanie toksyczne. Jednak zaznaczam, że musiałyby być to bardzo duże ilości, stosowana według zaleceń jest bezpieczna i dobrze tolerowana przez organizm – jak powiedział Paracelsus, ojciec medycyny nowożytnej: „Wszystko jest trucizną, decyduje tylko dawka”.
• Stosując czarnuszkę zewnętrznie, najlepiej sprawdzić na małym fragmencie skóry, jak zareaguje na kontakt z olejem. Zazwyczaj nie uczula, wręcz przeciwnie, łagodzi choroby o podłożu alergicznym, jednak zanotowano kilka przypadków podrażnienia w kontakcie ze skórą. To samo tyczy się stosowania wewnętrznego, jeśli jesteśmy na nią uczuleni, mogą pojawić się dolegliwości żołądkowe, niemniej jednak zdarza się to bardzo rzadko. Podczas stosowania leczniczych dawek czarnuszki, należy po prostu wsłuchać się w swój organizm i obserwować sygnały, jakie nam wysyła.

   

Czarnuszka  – jak spożywać?

 

Nasiona czarnuszki

Nasiona czarnuszki mają charakterystyczny ostry, gorzkawy smak. Aby przyswoić z nich jak najwięcej korzyści zdrowotnych, należy je przed spożyciem rozdrobnić. Najlepiej zrobić to własnoręcznie, przy pomocy młynka czy moździerza, choć widziałam też w sklepach gotowe, zmielone ziarno. Rozdrobnioną czarnuszkę przechowujemy w szczelnym pojemniku z dala od słońca, by nie zwietrzała. Można nią z powodzeniem zastąpić zwykły pieprz, dodawać do zup, sałatek, czy na kanapki. Czarnuszkę można też utrzeć z miodem, wówczas jej ostry smak jest praktycznie niewyczuwalny. Oczywiście można też spożywać całe ziarno: posypywać nim chleb, dodawać do sałatek, kiszenia kapusty czy ogórków. Dawkowanie: W celach terapeutycznych zaleca się przyjmować 1-2 łyżeczki czarnuszki dziennie.  

Olej z czarnuszki

Oprócz nasion bardzo cenny jest zimnotłoczony nierafinowany olej z czarnuszki, którego właściwości antybiotyczne potwierdzają liczne publikacje naukowe. W 2007 r w Indiach przeprowadzono badania nad wpływem oleju z czarnuszki na 144 szczepy bakterii, w większości odporne na antybiotyki – jak się okazało, czarnuszka skutecznie  zahamowała rozwój patogenów w przypadku 97 szczepów! (Link do badań). Olej z czarnuszki charakteryzuje się brązowym zabarwieniem i intensywnym, korzennym aromatem, w smaku jest pikantny, lekko gorzkawy. Olej po otwarciu dość długo zachowuje swoją wartość, bo około 6 miesięcy, jednak należy go przechowywać w ciemnym, chłodnym miejscu, najlepiej w lodówce. Kupując olej z czarnuszki należy zwrócić uwagę by był zimnotłoczony, bez jakichkolwiek dodatków, w butelce z ciemnego szkła. Cena takiego oleju to koszt ok. 20-30 zł za 250 ml. Dawkowanie: Dla dorosłych w celach leczniczych – 1 łyżeczka oleju z czarnuszki przed posiłkiem, 2-3 razy dziennie. Nie podajemy oleju dzieciom poniżej 1 roku życia. Starszym dzieciom podajemy zmniejszoną dawkę oleju, która wynosi od 1/4 do 1/2 łyżeczki, 2 razy dziennie. Osoby biorące leki powinny wcześniej skonsultować się z lekarzem.  

 

Inne receptury zdrowotne z czarnuszką:

                                 

Napar z czarnuszki na wzmocnienie odporności

• 1 łyżeczka rozdrobnionych (w młynku lub moździerzu) nasion czarnuszki
• 1 szklanka gorącego mleka lub wody
• opcjonalnie miód do smaku

Nasiona mielimy w młynku lub ucieramy w moździerzu, a następnie zalewamy szklanką gorącego mleka lub wody. Po 20 minutach, gdy napar przestygnie, przecedzamy go i  ewentualnie dosładzamy miodem do smaku. Pijemy 2 razy dziennie w celu wzmocnienia odporności.

Miód z czarnuszki na przeziębienie

• 1 łyżka miodu
• 1 łyżeczka zmielonych nasion czarnuszki

Krople do nosa na katar i zatoki (wg Dr Różańskiego)

• 1 łyżka zmielonych nasion czarnuszki
• 100 ml roztworu soli fizjologicznej o,9%

Zmielone nasiona czarnuszki zalewamy roztworem soli fizjologicznej, zagotowujemy na małym ogniu i odstawiamy do wystygnięcia na 30 minut. Uzupełniamy brakującą ilość płynu, by było go nadal 100 ml i filtrujemy (np. przez watę). Wprowadzamy do nosa kilka razy dziennie (najlepiej przy pomocy dozownika ze spryskiwaczem).  

Inhalacja z czarnuszki na katar i kaszel

• 2 ml oleju z czarnuszki
• 1 litr wody

Do miski wlewamy litr gorącej wody i dodajemy olej z czarnuszki. W przypadku chorób górnych dróg oddechowych wdychamy pod przykryciem przez 10 minut, dwa razy dziennie.  

Nalewka z czarnuszki (wg Dr Różańskiego)

• 1/2 szklanki zmielonych nasion czarnuszki
• 250 ml alkoholu 40%

Zmielone nasiona zalewamy alkoholem i odstawiamy na 7 dni. Po upływie tygodnia filtrujemy. Wewnętrznie stosujemy 2-3 razy dziennie po 5 ml na miodzie lub w mleku z miodem. Polecana jest w dolegliwościach układu pokarmowego, przeziębieniu, słabej odporności, bólach reumatycznych. Nalewkę możemy również wcierać w obolałe miejsca na skórze, przy reumatyzmie, kontuzjach, bólach mięśni, nerwobólach. Rozrobiona z wodą w postaci toniku (1 łyżka nalewki na 200 ml wody mineralnej) wspomaga leczenie skóry trądzikowej, łuszczycy, czy innych chorobowo zmienionych miejsc na skórze.  

Tonik z czarnuszki lub płukanka do włosów

• 1 łyżka zmielonych nasion czarnuszki
• 250 ml gorącej wody

Zmielone nasiona czarnuszki zalewamy wrzącą wodą i odstawiamy na 20 minut. Następnie odcedzamy napar i używamy do przemywania skóry trądzikowej, ze zmianami chorobowymi bądź płukania włosów. Świetnie sprawdzi się w przypadku łupieżu.

 

Peeling z czarnuszki na niedoskonałości

• 1 łyżka zmielonych nasion czarnuszki
• 1 łyżka oliwy z oliwek lub innego oleju
• 1 łyżeczka miodu

Wszystkie składniki mieszamy ze sobą i nakładamy na zwilżoną skórę twarzy, wykonujemy peeling okrężnymi ruchami przez 2-3 minuty, a następnie spłukujemy ciepłą wodą. Zarówno miód, jak i czarnuszka wykazują silne działanie przeciwzapalne i antybakteryjne, natomiast dodatek oleju nawilża i odżywia skórę.     Choć w Polsce nie jest wyjątkowo popularna, czarnuszka to jedna z najbardziej niesamowitych roślin leczniczych, szczególnie doceniana w Indiach i na Bliskim Wschodzie. Mam nadzieję, że zachęciłam Was do wprowadzenia jej do swojej diety, tym bardziej że jej właściwości zdrowotne są tak szeroko udokumentowane badaniami naukowymi. A może macie już jakieś doświadczenia w jej stosowaniu?     Przydatne linki:

• http://www.czytelniamedyczna.pl/5412,nigella-sativa-l-roslinny-surowiec-o-wlasciwosciach-plejotropowych.html
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/?term=nigella+sativa (ponad 1700 publikacji naukowych z całego świata poświęconych czarnuszce!)
• https://www.researchgate.net/publication/36448004_Antimicrobial_activity_of_Nigella_sativa_Linn_seed_oil_against_multi-drug_resistant_bacteria_from_clinical_isolates
• http://fpn.sum.edu.pl/archiwum/publikacje/2007/publikacja2_nr2_2007.pdf
• http://gramzdrowia.pl/arzt-henry-rozanski/gower/czarnuszka-siewna-nigella-sativa-l-ranunculaceae.html